ηλεκτρονική μουσική

Μουσική από ηλεκτρικά όργανα με γεννήτριες ήχων και με την παρέμβαση ηλεκτρονικών λυχνιών σε ταλαντούμενα κυκλώματα. Η η.μ. είναι το επιστέγασμα πολλών προσπαθειών για την παραγωγή ήχων από πηγές διαφορετικές από εκείνες των παραδοσιακών οργάνων και για τη ρύθμιση της ακρίβειας από άποψη όγκου, τονισμού, διάρκειας και ηχοχρώματος, που μπορεί να δεχτεί άπειρες αποχρώσεις χάρη στη χρήση φίλτρων που ρυθμίζουν τις παλμικές δονήσεις του ήχου. Πιο ρωμαλέα από τη λεγόμενη συγκεκριμένη, η η.μ. εξώθησε σε ακρότατα αποτελέσματα το ξεπέρασμα του συγκερασμένου αρμονικού συστήματος που συντελέστηκε στη διάρκεια των πρώτων δεκαετιών του 20ού αι. από τους συνθέτες της Σχολής της Βιένης (Σένμπεργκ, Μπεργκ και Βέμπερν) μέσω της δωδεκαφθογγικής εμπειρίας. Τα πρώτα παραδείγματα ηλεκτρονικής μουσικής ανάγονται στο 1951 και στον Γερμανό συνθέτη και θεωρητικό Χέρμπερτ Άιμερτ (1897), του οποίου όμως οι πρώτες ηλεκτρονικές συνθέσεις, όσο και αν είναι αποδεσμευμένες από τα κοινά όργανα, έχουν παραδοσιακά φωνητικά αποτελέσματα. Το υψηλό κόστοςτου ηλεκτρονικού εξοπλισμού έγινε αιτία να οργανωθούν μελέτες της φωνολογίας στους κυριότερους ραδιοσταθμούς του κόσμου, γύρω από τους οποίους συγκεντρώθηκαν οι διάφοροι εκπρόσωποι του νέου τύπου μουσικής, εργαζόμενοι σε ομάδες ή σχολές. Τέτοιες σχολές είναι η γερμανική (Κολονία) που καταλήγει στον Κάρλχαϊντς Στοκχάουζεν, η βελγική με τον Ανρί Πουσέρ, η γαλλική που επηρεάστηκε από τον Πιερ Μπουλέζ, η σουηδική με τον Μπο Νίλσον. Στην Ιταλία καθοριστικό ρόλο έπαιξε η σχολή του Μιλάνου με πιο αυθεντικούς εκπροσώπους της τον Λουτσιάνο Μπέριο και τον Μπρούνο Μαντέρνα. Μια ρωμαϊκή σχολή με πρωτεργάτη τον Φράνκο Εβαντζελίστι, που έχει καταρτιστεί στη σχολή της Κολονίας, αξιοποίησε τις εμπειρίες των Τζελμέτι και Ντι Μπλάζιο. Η πιο έγκυρη κριτική επισήμανε αξιόλογα καλλιτεχνικά αποτελέσματα στις συνθέσεις Mutazioni (1955) του Λουτσιάνο Μπέριο, Incontri difasce sonore (1957) του Φράνκο Εβαντζελίστι, Gesang der Jtinglinge (1956) και Hymnen (1968) του Στοκχάουζεν. Σημαντική ήταν και η συνεισφορά του Ιάννη Ξενάκη, του μεγάλου εκλιπόντος Έλληνα συνθέτη που έζησε και εργάστηκε στο Παρίσι. Από το τέλος της δεκαετίας του 1960, με την επικράτηση των συνθετητών (synthesizer), η η.μ. άρχισε να κερδίζει και το ακροατήριο της ποπ, όπως συνέβη στην περίπτωση του γερμανικού συγκροτήματος Κράφτγουερκ (Kraftwerk), αλλά και των συνθετών Βαγγέλη Παπαθανασίου, Μπράιαν Ίνο (Brian Eno), Ζαν Μισέλ Ζαρ (Jean Michel Jarre) κ.ά. Σήμερα θεωρείται από τα πιο ενδιαφέροντα και παραγωγικότερα μουσικά είδη. Ο συνθέτης Ιάννης Ξενάκης υπήρξε πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής (φωτ. ΑΠΕ). Ο Ολλανδός συνθέτης Κάρλχαϊντς Στοκχάουζεν (φωτ. ΑΠΕ). Ο Έλληνας συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου αξιοποίησε την ηλεκτρονική μουσική στα έργα του· στη φωτογραφία, παράσταση του έργου «Μυθωδία», που δόθηκε το καλοκαίρι του 2001 στον ναό του Ολυμπίου Διός, στην Αθήνα (φωτ. ΑΠΕ). Ο Άρνολντ Σένμπεργκ (εδώ σε πίνακα του Κοκόσκα), δημιουργός του δωδεκάφθογγου συστήματος, επηρέασε αποφασιστικά τη σύγχρονη μουσική σκέψη.